Ο αγώνας δημοσίου και ιδιωτικού τομέα

Όταν ακούς για αερόπλοια ίσως θυμάσαι το Zeppelin που έκοβε βόλτες πάνω απο την Αθήνα την εποχή των ολυμπιακών αγώνων. Αν πάλι έχεις διαβάσει λίγη ιστορία θα γνωρίζεις το Hidenburg που έσκασε σαν βόμβα υδρογόνου λίγο πριν την προσγείωση του στο New Jersey. Μπορεί εν έτη 2019 να μην ταξιδεύουμε με αερόπλοια όμως υπήρξε εποχή όπου θεωρούταν καλύτερο μέσο μεταφοράς απο το αεροπλάνο τόσο σε θέμα ασφάλειας όσο και σε θέμα άνεσης.

Γυρίζουμε περίπου 100 χρόνια πίσω, στην εποχή όπου τα εναέρια μέσα έχουν ήδη καθιερωθεί ως μέσα μεταφοράς εμπορευμάτων και επιβατών. Η Μεγάλη Βρετανία θέλει να κατακτήσει τους αιθέρες συνδέοντας την με πτήσεις προς Ηνωμένες Πολιτείες αλλά και προς Ινδία έτσι το 1920 ανακοινώνει ένα προγράμμα κατασκευής αερόπλοιων. Το πρόγραμμα αυτό προέβλεπε την κατασκευή δυο αερόπλοιων, το R100 απο την ιδιωτική εταιρία Vickers-Armstrongs και το R101 απο το κρατικό Βασιλικό Εργοστάσιο Αερόπλοιων στο Κάρντικτον. Ήταν ένας αγώνας μεταξύ ιδιωτικού και δημοσίου τομέα και απο την αρχή ήταν φανερό οτι η βιασύνη να κατασκευαστούν ταυτόχρονα και τα δυο αερόπλοια θα είχε συνέπειες. Δεν υπήρχαν αρκετοί μηχανικοί και σχεδιαστές αερόπλοιων και για τα δυο προγράμματα και τα μεγαλύτερα ταλέντα δούλευαν για λογαριασμό της Vickers με επικεφαλής τον Barnes Wallis, που αργότερα σχεδίασε την βόμβα που αναπηδά (Bouncing Bomb) στον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο.

Το R100 κατασκευάστηκε επιτυχώς και πραγματοποίησε την παρθενική του πτήση στις 26 Δεκεμβρίου 1929 και το καλοκαίρι του 1930 διέσχισε δυο φορές με επιτυχία τον ατλαντικό. Τα πράγματα όμως δεν πηγαίναν το ίδιο καλά στο Κάρντικτον. Το R101 αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα που το κρατούσαν καθηλωμένο στο έδαφος. Ήταν υπέρβαρο, είχε ελλειπή ισχύ και το εξωτερικό του περίβλημα σάπιζε. Την τελευταία στιγμή αναγκάστηκαν να το κόψουν στην μέση προκειμένου να τοποθετήσουν επιπλέον 15 μέτρα σάκους αερίου. Η μετατροπή αυτή θα το έκανε μεγαλύτερο σε μήκος σε σχέση με τον αρχικό σχεδιασμό και συγχρόνως το μεγαλύτερο σε μήκος αερόπλοιο του πλανήτη.

Το R101 κατασκευάστηκε σε κρατικό εργοστάσιο και έτσι τον πρώτο λόγο τον είχε η πολιτική ηγεσία. Οι ειδικοί στα αερόπλοια συμβούλευαν να μην πετάξει αλλα οι πολιτικοί επέμεναν και έτσι παρά τα προβλήματα του και χωρίς να έχει κάνει δοκιμαστικη πτήση σε υψηλή ταχύτητα ή κακοκαιρία αποφασίζεται να πραγματοποιήσει το παρθενικό του ταξίδι στις 6 οκτωβρίου 1930. Στο υπέρβαρο R101 θα προστεθεί ένα τεράστιο κόκκινο χαλί για ένα δείπνο επισήμων που ήταν προγραμματισμένο όταν θα έφτανε στην Αίγυπτο. Το δείπνο δεν θα γίνει ποτέ μιας και το R101 θα συντριβεί στην βόρεια Γαλλία λίγες ώρες μετά την απογείωση του απο το Κάρντικτον και απο τη συντριβή αυτή θα επιζήσουν μόλις 6 επιβάτες.

Όταν ακούς τη φράση «ελληνικό δημόσιο» να επικεντρώνεσαι στην δεύτερη λέξη. Και αυτό γιατί δεν έχει σημασία αν είναι ελληνικό ή βρετανικό. Είναι το δημόσιο. Επίσης δεν παίζει ρόλο αν είναι πλούσιο ή φτωχό. Το Βασιλικό Εργοστάσιο Αερόπλοιων δεν ήταν μια τυχαία δημόσια επιχείριση. Μιλάμε για την κρατική βιομηχανία της μεγαλύτερης αυτοκρατορίας εκείνης την εποχής. Θεωρητικά είχε στη διάθεση της απεριόριστους πόρους και τις καλύτερες εγκαταστάσεις για να κατασκευάσει το τελειότερο αερόπλοιο. Στην πράξη όμως το αποτέλεσμα ήταν καταστροφικό. Το φιάσκο του R101 κόστισε σε ανθρώπινες ζωές, επιβάρυνε τον κρατικό προϋπολογισμό με 700.000 βρετανικές λίρες και επίσης οδήγησε στον τερματισμό του προγράμματος αερόπλοιων. Έτσι η Μεγάλη Βρετανία όχι μόνο δεν θα ξανά επενδύσει σε αερόπλοια αλλά προχωρήσει και στον παροπλισμό του υγιούς R100 που κατασκεύασε η εταιρία Vickers.