Ελλάδα 2020

Γιατί μνημόνιο τότε και όχι τώρα;

Το 2020 η υγειονομική κρίση πλήττει την Ελλάδα. Μετά από μια σειρά μέτρων όπως το κλείσιμο της οικονομίας και άλλες απαγορεύσεις η ελληνική οικονομία κάνει βουτιά και παρουσιάζει νούμερα ίδια με αυτά που μας έβαλαν στα μνημόνια. Προκύπτει μια λογική ερώτηση, πως στη μια περίπτωση με αυτά τα νούμερα μπαίνουμε σε περιπέτειες ενώ σε άλλη περίπτωση με τα ίδια νούμερα λέμε ότι πηγαίνουμε καλύτερα από άλλες χώρες της Ένωσης;

Κρίση του 2009

Τον οκτώβριο του 2009 έχουμε μια νέα κυβέρνηση που εκλέγεται με το σύνθημα «λεφτά υπάρχουν». Αντί όμως για λεφτά διαπιστώνουν, σχεδόν αμέσως, ότι η Ελλάδα έχει συσσωρευμένα ελλείμματα. Η Ελλάδα για το 2009 παρουσιάζει δημοσιονομικό έλλειμμα 12.8%, δηλαδή το κράτος ξοδεύει περισσότερα από όσα έχει, και έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών 10.8%, δηλαδή η Ελλάδα χάνει χρήματα από τις συναλλαγές της με άλλα κράτη. Την ίδια ώρα η οικονομία είναι σε ύφεση για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά. Έτσι παντρεύονται δυο διαφορετικές κρίσεις, μια εξωγενής που συρρικνώνει τις ευρωπαϊκές οικονομίες και ένα καθαρά ελληνικό πρόβλημα, δηλαδή τα ελλείμματα. Το αποτέλεσμα θα το συναντήσουμε τρείς μήνες αργότερα.

Κρίση δανεισμού

Τον Ιανουάριο του 2010 έρχεται το σοκ. Η Ελλάδα βγαίνει στις αγορές για να δανειστεί και συναντάει επιτόκιο 6.2% που είναι πολύ πάνω από το συνηθισμένο. Εαν συνεχίσει να δανείζεται υπό αυτούς τους όρους τότε είναι θέμα χρόνου να τιναχτεί η οικονομία στον αέρα, δεδομένου ότι τα αυξημένα επιτόκια θα δημιουργήσουν την ανάγκη για νέους φόρους.

Τους τέσσερις πρώτους μήνες του 2010 η κυβέρνηση θα λάβει 4 πακέτα μέτρων εξυγίανσης της οικονομίας. Αυτό που ξεχνούν οι περισσότεροι είναι ότι πολλοί από τους φόρους και πολλές από τις περικοπές μπήκαν στο διάστημα πριν από τα μνημόνια. Όμως παρά την προσπάθεια δεν κερδίσαμε ξανά την εμπιστοσύνη των αγορών και έτσι στο τέλος ζητήσαμε την βοήθεια των Ευρωπαίων.

Γιατί δανείζεται ένα κράτος;

Ένας από τους λόγους που δανείζεται ένα κράτος είναι για να πληρώνει τα τρέχοντα έξοδα. Έχουμε μπεί στο νέο έτος και ξέρουμε ότι τέλη Ιανουαρίου το κράτος πρέπει να πληρώσει μισθούς, επιδόματα και δαπάνες υγείας/παιδείας, και μάλιστα τα ποσά πρέπει να μπούν ακέραια και στην ώρα που πρέπει. Έχετε την εντύπωση ότι το κράτος περιμένει να εισπράξει τους φόρους για να κάνει πληρωμές; Προφανώς όχι. Το κράτος στα μέσα του Ιανουαρίου θα εκδόσει ομόλογα τα οποία θα πουλήσει στις αγορές(κοινώς θα δανειστεί) και έτσι θα έχει τα απαραίτητα χρήματα για να είναι εντάξει στις πληρωμές του για τους επόμενους μήνες. Η δυνατότητα του κράτους να δανείζεται δημιουργεί μια σιγουριά ότι το κράτος έχει χρήματα για να πληρώνει τις υποχρεώσεις στην ώρα του ενώ στο μεταξύ εισρέουν έσοδα από φόρους με τα οποία το κράτος προσδοκά να αποπληρώσει τους δανειστές. Εάν τα έσοδα από φόρους πιάνουν το στόχο τότε εξοφλούνται οι δανειστές, εάν όχι τότε υπάρχει μια διαφορά(έλλειμμα) η οποία στο τέλος προστίθεται στο δημόσιο χρέος. Μπορεί η εξήγηση αυτή να είναι πρόχειρη πάντως δίνει την απάντηση σε δυο βασικά ερωτήματα, γιατί ένα κράτος δανείζεται χρήματα και πως «χτίζεται» σιγά-σιγά ένα δημόσιο χρέος.

Η οικονομία το 2020

Το 2020 η Ελλάδα μπαίνει 2 φορές σε lockdown. Η ζημιά των μέτρων είναι, το λιγότερο, τρομακτική. Η Ελλάδα θα παρουσιάσει δημοσιονομικό έλλειμμα 10.1%, το δεύτερο χειρότερο στην ευρωζώνη, και έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών 6.6%. Το δημόσιο χρέος φτάνει στο 205.6% που είναι και το υψηλότερο ποσοστό που έχουμε συναντήσει μέχρι τώρα. Την ίδια ώρα η ύφεση είναι στο 9% που είναι η δεύτερη χειρότερη μετά από την ύφεση του 2011, 10.1%

Το γιατί δεν έχουμε μνημόνια το 2020, ενώ όλα τα υλικά βρίσκονται στο τραπέζι, είναι θέμα πολιτικής απόφασης. Την πρώτη χρονιά της πανδημίας τα Ευρωπαικά κράτη αποφάσισαν την αναστολή των αυστηρών οικονομικών όρων που ίσχυαν τα προηγούμενα χρόνια. Κάθε κράτος θα ξοδέψει όσα χρήματα πιστεύει το ίδιο προκειμένου να διαφυλάξει τον πληθυσμό του και την οικονομία του από την υγειονομική κρίση. Και στο τέλος κάθε κράτος θα επιστρέψει σταδιακά σε μια κανονικότητα με τη βοήθεια ενός νέου εργαλείου που λέγεται ταμείο ανάκαμψης, το οποίο θα χρηματοδοτεί κάθε χώρα ανάλογα με τη ζημιά που έχει υποστεί.

Ενώ, λοιπόν, το 2009 τα ελλείμματα τα δημιουργήσαμε από μόνοι μας, σήμερα τα ελλείμματα τα έχουμε απλά και μόνο επειδή συμφωνήσαμε όλοι ότι για ένα διάστημα θα εστιάσουμε στην υγεία. Σήμερα δεν έχουμε πρόβλημα δανεισμού από τις αγορές, και σε αντίθεση με παλιά τώρα δε χρειάζεται κάποιος «έκτακτος δανεισμός» με κάποιο μνημόνιο. Τα όποια χρήματα χρειαζόμαστε θα μας τα δίνει το ταμείο χωρίς να έχουμε τρόϊκα και «επικυριάρχους».